Odpowiedni dobrostan trzody chlewnej jest jednym z fundamentalnych aspektów, które wpływają na zdrowie, wydajność oraz jakość życia zwierząt hodowlanych. W ostatnich latach temat ten zyskuje na znaczeniu w związku z wymaganiami rynku oraz rosnącą świadomością konsumentów dotyczącą warunków życia zwierząt.
Pojęcie dobrostanu
Określa stan zdrowotny, w którym zwierzęta są w pełni zdolne do wyrażenia naturalnych zachowań w swoim środowisku. Oznacza to zapewnienie odpowiednich warunków środowiskowych i opieki zdrowotnej, a także zaspokojenie wszystkich jego potrzeb, w tym również potrzeb natury psychicznej. Nie powinniśmy narażać zwierząt na cierpienie i ból fizyczny wynikający z chorób czy urazów. Bardzo ważne jest również zapobieganie sytuacjom, w których zwierzęta mogą doświadczać strachu i stresu, które w wielkim stopniu przekładają się na ich stan zdrowotny. Gdy spełnimy wszystkie te warunki i zwierzęta wykazują charakterystyczny dla danego gatunku behawior możemy mówić o wysokim poziomie dobrostanu, który jest niezwykle ważny i ma bezpośredni wpływ na stan ekonomiczny gospodarstwa.
Zapewnienie świniom odpowiedniego środowiska jest podstawowym i niezwykle ważnym czynnikiem, ponieważ odpowiednie warunki bytowe są podstawą dobrego dobrostanu. Trzoda chlewna powinna mieć zapewniony dostęp do czystej wody, przestronnych pomieszczeń (aby uniknąć zbyt dużego zagęszczenia osobników w kojcach), odpowiedniej temperatury, wilgotności oraz wentylacji (bardzo ważne jest unikanie przeciągów). Ważnym aspektem jest także zapobieganie stresowi związanym z hałasem.
Żywienie zwierząt wpływa na zdrowie i rozwój zwierząt, a także na jakość pozyskiwanego mięsa dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na dobór odpowiedniej paszy, która jest bogata w niezbędne składniki odżywcze. Dieta trzody chlewnej musi być zbilansowana, dostosowana do wieku, wagi oraz wymagań zdrowotnych zwierząt. Kluczem do zapewnienia dobrego dobrostanu jest również opieka zdrowotna. Regularne kontrole weterynaryjne i prewencja chorób są niezwykle ważne. Programy szczepień, odpowiednia profilaktyka i szybka interwencja w przypadku wystąpienia chorób mogą zapobiec poważnym problemom zdrowotnym, które mogą prowadzić do stresu i cierpienia zwierząt. W przypadku hodowli trzody chlewnej bardzo ważnym czynnikiem jest zapewnienie im możliwości wyrażania ich naturalnych potrzeb. Dotyczy to głównie pobieraniu pokarmu (świnie wolą poszukiwać pożywienia i jeść razem), poznawania otoczenia poprzez węszenie, gryzienie i żucie, a także rycie w kojcu (dlatego trzeba im zapewnić odpowiedni materiał przy podłożach rusztowych, który im to umożliwi). Z tego względu warto wzbogacić ich otoczenie o materiały, które przede wszystkim są jadalne i bezpieczne dla trzody chlewnej oraz wzbudzają zainteresowanie świń.
Negatywne skutki zaniedbanego dobrostanu u trzody chlewnej
Jednym z negatywnych skutków nieodpowiedniego dobrostanu trzody chlewnej jest zjawisko kanibalizmu świń. Jest to zaburzenie zachowań, które obejmuje głównie obgryzanie uszu i ogonów, a także wygryzanie boku ciała i sromu. Kanibalizm jest często wynikiem wysokiego poziomu stresu, frustracji lub agresji w stadzie. Stres może wynikać z przepełnienia, braku przestrzeni do ruchu, niewłaściwego żywienia lub braku bodźców do naturalnego zachowania. Wzrost agresji prowadzi do zranień, powstają rany i uszkodzenia ciała, które mogą sprzyjać rozwojowi infekcji. Uszkodzenia skóry i tkanek są szczególnie niebezpieczne, gdyż mogą prowadzić do poważnych chorób i zmian martwiczych. W skrajnych przypadkach może to powodować również upadki niektórych osobników. Kanibalizm może również wpływać na stan psychiczny wszystkich osobników w stadzie. Wyższy poziom stresu może zmniejszyć zaufanie między osobnikami i zniechęcać do normalnych zachowań, takich jak jedzenie czy odpoczynek. W efekcie zjawisko to prowadzi do spadku dziennych przyrostów masy ciała, a co za tym idzie większych strat ekonomicznych dla hodowcy.
Istnieje wiele czynników, które mogą przyczynić się do wystąpienia kanibalizmu, takich jak: niewłaściwa dieta, zbyt mała przestrzeń życiowa, zła wentylacja, niewystarczająca ilość bodźców stymulujących, brak dostępu do materiałów do gryzienia, a także genetyczne predyspozycje niektórych osobników.
Jak zapobiegać i minimalizować skutki kanibalizmu u świń?
Aby zapobiegać kanibalizmowi i minimalizować jego skutki, ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków hodowlanych, diety, przestrzeni oraz unikanie sytuacji stresowych. W przypadku zaobserwowania tego zjawiska w swoim gospodarstwie niezbędne jest wyizolowanie agresywnego osobnika od reszty stada. Dodatkowo, należy wprowadzić odpowiednie produkty przeznaczone do terapii ran skóry związanych z kanibalizmem. Jednym z takich preparatów, które szczególnie polecamy jest SILVECO NanoDerm. Jest to spray na kanibalizm, który tworzy warstwę ochronną na skórze, ograniczając bodźce zapachowe. Prowadzi to do zmniejszenia zainteresowania innych osobników uszkodzonym miejscem. Dzięki zawartości aktywnych form srebra preparat zabezpiecza uszkodzone tkanki przed negatywnych wpływem drobnoustrojów chorobotwórczych występujących w środowisku bytowania zwierząt. Dodatkowo wspomaga procesy regenerujące skóry. Dezynfekcja trzody chlewnej, w tym dezynfekcja pępków świń stanowi ważny element profilaktyki zdrowotnej stada. Przeprowadzenie dezynfekcji okresowej i bieżącej (dezynfekcja pomieszczeń w obecności zwierząt) np. poprzez zamgławianie termiczne stanowi kolejny ważny czynnik w walce z kanibalizmem świń. W tym przypadku idealnym produktem jest SILVECO+. Jest to środek do dezynfekcji pomieszczeń inwentarskich charakteryzujący się dwufazowym działaniem: aktywnych form srebra oraz nadtlenku wodoru.
Dbanie o odpowiedni dobrostan zwierząt przekłada się bezpośrednio na ich zdrowie, wydajność i jakość pozyskiwanego mięsa. Zwierzęta, które żyją w dobrych warunkach, są mniej podatne na choroby, osiągają szybsze przyrosty masy ciała i charakteryzują się lepszą jakością tuszy. Dodatkowo, hodowle przestrzegające zasad dobrostanu zyskują większe zaufanie konsumentów. Chociaż dobrostan trzody chlewnej staje się coraz bardziej priorytetowy, nadal istnieją wyzwania związane ze wdrażaniem standardów w wielu krajach. Koszty związane z modernizacją chlewni, szkoleniami dla pracowników czy inwestycjami w lepsze systemy żywienia mogą stanowić barierę, zwłaszcza dla mniejszych gospodarstw. Jednak trend zwiększania wymagań dotyczących dobrostanu zwierząt będzie się nasilał, a hodowcy będą musieli dostosować swoje praktyki do nowych norm.
